GIỚI THIỆU CHUNG VỀ HỆ THỐNG ĐỖ XE TỰ ĐỘNG
1. Mô tả hệ thống
Bãi đỗ xe tự lái thông thường có nhiều bất tiện như: dễ bị mất cắp phụ tùng xe nếu vị trí đỗ xe không lắp camera an ninh, người lái xe không có kinh nghiệm phải mất nhiều thời gian để đưa xe vào vị trí đỗ xe chật hẹp (đôi khi gây ra ùn tắc cục bộ), và hầu như rất khó kiểm soát khí thải & tiếng ồn khi xe di chuyển trong khu vực đỗ xe. Đối với các bãi xe tự lái diện tích lớn, người lái xe phải mất rất nhiều thời gian để tìm chỗ đỗ và tìm ra xe của mình khi lấy xe. Và điều mà phần lớn nhà đầu tư quan tâm nhất là bãi đỗ xe tự lái chiếm nhiều diện tích của công trình (bình quân 25 m2/ 1 vị trí đỗ xe bao gồm diện tích đường di chuyển).
Hệ thống đỗ xe tự động có thể giải quyết hầu hết các vấn đề trên. Hệ thống đỗ xe ô tô tự động nhiều tầng là loại kết cấu có trang bị hệ thống nâng để di chuyển xe ô tô từ mặt đất lên điểm đỗ xe ở trên cao (đối với loại hệ thống nổi) hoặc chuyển xe xuống điểm đỗ ô tô dưới lòng đất (đối với loại hệ thống ngầm) một cách hoàn toàn tự động, không cần người lái. Sau khi đưa xe vào phòng xe, hệ thống lập trình PLC sẽ tự động đưa xe vào vị trí đỗ, người lái xe không cần thao tác bất kỳ động tác nào ngoài việc bấm nút số xe (hoặc nhận thẻ từ hệ thống). Khi cần lấy xe ra, hệ thống thiết bị nâng này sẽ làm việc để đưa xe đến điểm trả xe cố định, lái xe chỉ cần lấy xe ra từ điểm cố định này. Nếu mặt bằng chật hẹp, với bàn xoay 360o và các con lăn định vị xe thì dù người lái xe yếu tay lái nhất cũng dễ dàng đưa xe vào phòng xe. Khi có bất kỳ sự cố nào bất thường trong hệ thống (ví dụ như có người đột nhập, cửa xe bị bật ra…) thì hệ thống sẽ báo động tức thời về trung tâm xử lý. Do xe không tự vận hành trong hệ thống nên không gây ra các vấn đề ô nhiễm không khí do chất thải của xe, và vì vậy cũng tránh được nguy cơ cháy nổ do xe lưu thông trong hầm. Khi có rủi ro hỏa hoạn, vì bãi đỗ xe tự động không có người nên nguy cơ chết người không thể xảy ra. Hệ thống đỗ xe tự động có thể lắp đặt nổi trên mặt đất hoặc ngầm bên dưới (hiện nay tại Hàn Quốc, tính trên số lượng xe đỗ thì tỉ trọng sử dụng hệ thống nổi là 33% và hệ thống ngầm là 67%).
Tùy theo diện tích đất, vị trí các lối ra vào và tùy theo mục đích sử dụng, nhà cung cấp sẽ tư vấn loại hệ thống thích hợp cho từng công trình. Hiện nay có rất nhiều loại hệ thống đỗ xe tự động trên thế giới, mỗi nhà sản xuất đặt tên khác nhau cho 1 loại hệ thống, tuy nhiên có thể phân biệt theo nguyên lý vận hành như sau :
– Loại hệ thống vừa lắp được trên mặt đất, vừa lắp được dưới ngầm, hoặc một phần trên mặt đất, một phần dưới ngầm: hệ thống tháp nâng dùng thang máy, hệ thống thang nâng di chuyển, hệ thống tầng di chuyển, hệ thống xếp hình. Trong đó, hệ thống tầng di chuyển được lắp đặt phổ biến nhất tại Nhật Bản & Hàn Quốc.
– Loại hệ thống chỉ lắp ngầm: hệ thống xoay vòng ngang, hệ thống xoay vòng tầng.
– Loại hệ thống chỉ lắp nổi: hệ thống xoay vòng đứng .
Chi tiết mô tả các loại hệ thống này sẽ được đề cập tại phần sau.
2. Kinh nghiệm sử dụng của các nước
Bãi đỗ xe ô tô nhiều tầng theo kiểu dùng thang máy đưa lên tầng cao, sau đó lái xe tự lái ra tầng đỗ là kiểu đỗ xe nhiều tầng kết hợp hệ thống cơ khí đơn giản nhất, xuất hiện từ năm 1918 tại Mỹ, sau đó lan truyền sang châu Âu. Ngay tại Saigon hiện nay vẫn còn dấu tích của thang nâng xe này tại bãi đỗ xe bên hông khách sạn Kim Đô. Sau đó, đến năm 1964, hệ thống bán tự động ra đời tại Châu Âu (Đức & Ý), với hệ thống này thang nâng kết hợp di chuyển xe đến vị trí của tầng, nhưng vẫn cần người lái xe đưa xe vào hệ thống. Loại hình này được ứng dụng tại Nhật bản từ khoảng năm 1975. Kể từ năm 1982, hệ thống tự động hoàn toàn không cần người lái tiếp tục được phát minh tại châu Âu (đầu tiên từ Đức). Do tính chất ‘đất chật người đông’, các công ty Nhật Bản nhanh chóng phát triển công nghệ này tại Nhật Bản và ứng dụng rộng rãi từ năm 1985. Hiện nay, Nhật Bản & Hàn Quốc là hai nước có số lượng hệ thống đỗ xe tự động nhiều nhất thế giới, khách du lịch có thể dễ dàng tìm thấy bãi đỗ xe tự động tại bất kỳ khu phố nào tại Tokyo và Seoul. Hệ thống đỗ xe nhiều tầng tự động cũng đã trở nên rất phổ biến, không những chỉ ở các nước châu Á đất chật người đông như Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Singapore, Malaysia. Trung Quốc… mà còn cả ở những nước Châu Âu & Mỹ đất thưa người ít như: Mỹ, Brasil, Argentina, Canada, Anh, Ý, Hà Lan, Tây Ban Nha, Đức, Úc. Tại các nước này đều có các công ty chuyên kinh doanh bãi đỗ ô tô nhiều loại, trong đó hệ thống đỗ nhiều tầng tự động được sử dụng rất phổ biến. Các công ty sản xuất hệ thống đỗ xe tự động là các nhà chế tạo, không trực tiếp kinh doanh bãi đỗ xe mà chỉ cung cấp & lắp đặt thiết bị cho các nhà đầu tư. Các công ty sản xuất hệ thống đỗ xe tại các nước này đều là các công ty cơ khí có kinh nghiệm về thiết bị nâng. Ngoài ra, còn các hệ thống các công ty sản xuất các thiết bị phụ trợ như: hệ thống lấy vé tự động đọc thẻ, cửa trả tiền tự động, hệ thống máy tính điều khiển tự động…
3. Tình hình Việt Nam
Cho đến nay tại Việt Nam chưa có bãi đỗ ô tô nào dùng hệ thống đỗ xe nhiều tầng tự động. Tuy nhiên xu hướng Việt Nam sẽ sử dụng loại này là tất yếu do mật độ xe gia tăng nhanh hơn tốc độ phát triển mặt bằng giao thông, dẫn đến nhu cầu cấp thiết phải có kế hoạch xây dựng các bãi đỗ xe để tránh tình trạng ùn tắc giao thông do sử dụng mặt đường làm bãi đỗ xe. Hơn nữa, các qui định trong Tiêu chuẩn xây dựng của Việt Nam hiện nay đã khắt khe hơn về số lượng chỗ đỗ xe trong việc cấp phép xây dựng cho các công trình. Thực tế có rất nhiều công trình xây dựng tự xưng là cao cấp, nhưng số lượng ô tô đỗ được trong công trình không đủ đáp ứng phân nửa nhu cầu của những người sử dụng. Bộ Xây Dựng đã ban hành ‘Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quy hoạch xây dựng’ QCXDVN 01:20008/BXD, trong đó bảng 4.5 Chượng IV qui định :
– Với khách sạn từ 3 sao trở lên: 4 phòng phải có 1 chỗ đỗ
– Với văn phòng cao cấp, trụ sở cơ quan đối ngoại: 100 m² sàn sử dụng / 1 chỗ
– Siêu thị, cửa hàng lớn, trung tâm hội nghị, triển lãm, trưng bày: 100 m² sàn sử dụng / 1 chỗ
– Chung cư cao cấp: 1 căn hộ / 1,5 chỗ
Ngày 02/06/2008, Bộ Xây Dựng cũng đã ra Thông Tư số 14/2008/TT-BXD hướng dẫn về phân hạng nhà chung cư, trong đó qui định nhà chung cư hạng I phải có tối thiểu 1,5 chỗ để ô tô, nhà chung cư hạng II phải có tối thiểu 1 chỗ cho mỗi căn hộ. Với các qui định này, chủ đầu tư hiện nay phải tính toán rất kỹ số lượng đỗ xe ô tô cho công trình. Nếu sử dụng giải pháp đỗ xe tự động, chủ đầu tư có thể tiết kiệm đáng kể diện tích xây dựng nhưng vẫn đảm bảo số xe đỗ được theo yêu cầu. Trên cùng 1 diện tích đất, số lượng ô tô đỗ được theo kiểu tự động có thể tăng từ gấp đôi đến gấp 20 lần so với số lượng ô tô đỗ theo kiểu tự lái thông thường.
4. Các vấn đề cần quan tâm khi sử dụng hệ thống đỗ xe tự động :
Việc áp dụng hệ thống đỗ xe tự động cho các công trình không phải chỉ đơn giản thích loại hệ thống nào thì lắp được hệ thống đó, mà có rất nhiều vấn đề phải xem xét & cân nhắc.
– Thời gian lấy xe tùy thuộc vào từng loại hệ thống. Đối với loại hệ thống 100 xe thông thường thì thời gian lấy xe lâu nhất khoảng gần 2 phút / xe., nhanh nhất 0,5 phút /xe, bình quân 1.5 phút /xe. Đối với các công trình nhà ở, siêu thị, các bãi xe công cộng… thì thông thường người sử dụng ít khi gửi xe hoặc lấy xe cùng 1 khoảng thời gian nên thời gian lấy trả xe 1,5 phút / xe không là vấn đề, thậm chí còn nhanh hơn so với bãi xe tự lái. Tuy nhiên, đối với các công trình văn phòng, rạp hát, hội nghị… thì việc mọi người ồ ạt đến gửi xe trong khoảng vài phút trước giờ làm việc, giờ khai mạc, và ồ ạt lấy xe trong khoảng vài phút sau giờ tan sở sẽ gây ra ùn tắc cục bộ, và người lái xe phải chờ thời gian khá dài để lấy xe so với bãi xe tự lái. Do đó, với các công trình có đặc điểm này, nếu muốn lắp đặt hệ thống tự động thì phải có nhiều cửa ra vào khác nhau với nhiều thang nâng để giảm thiểu thời gian lấy xe.
– Đối với bãi xe thông thường, dù tòa nhà mất điện thì lái xe vẫn có thể lấy xe ra khỏi bãi xe. Tuy nhiên, với hệ thống tự động, không xe nào có thể ra khỏi hệ thống khi mất điện. Do đó, máy phát điện riêng cho hệ thống phải được trang bị.
– Về phòng cháy chữa cháy: ngoài việc tuân thủ các tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy trong xây dựng chung cho nhà cao tầng và tầng hầm, cần thiết phải lắp đặt riêng hệ thống điều khiển báo và chữa cháy tự động cho khu vực đỗ xe. Bề mặt kết cấu cần được sơn chống cháy đặc biệt và phải định kỳ sơn lại hoặc thay lớp khác theo thời hạn sử dụng. Các hệ thống chữa cháy tự động các nước đang lắp đặt cho bãi đỗ xe tự động đều là hệ thống chữa cháy bằng CO2.
– Hệ thống cần được thiết kế các bố trí để thoát khói, thoát khí cháy.
– Các hầm chứa xe cũng phải bố trí bơm nước tự động để thoát nước khi xảy ra ngập.
– Đối với các hệ thống tự động đặt trong các công trình nhà ở, bệnh viện, việc tính toán các thiết kế cách âm & chống rung là rất cần thiết để giảm thiểu tiếng ồn.
5. Mức đầu tư :
Các nhà cung cấp lớn trên thế giới hiện nay tập trung tại Châu Âu (Đức, Ý) và Châu Á (Nhật, Hàn Quốc), trong đó Châu Âu tỏ ra ưu thế hơn về các loại hệ thống thủy lực, Châu Á chuyên sản xuất các loại hệ thống cơ điện, chỉ có số ít nhà sàn xuất Châu Á cung cấp loại thủy lực. Chi phí đầu tư nếu dùng hệ thống của Châu Âu sẽ vào khoảng 12.000 – 15.000 Euro / 1 vị trí đỗ, nếu dùng hệ thống của Nhật vào khoảng 10.000 – 12.000 USD / 1 vị trí đỗ, nếu dùng hệ thống của Hàn Quốc giá sẽ dao động trong mức 7.000 – 12.000 USD / 1 vị trí. Trung Quốc cũng đã thiết kế và sản xuất được hệ thống đỗ xe tự động, tuy nhiên giá không chênh lệch bao nhiêu so với Hàn Quốc. Mức phí đỗ xe tại Seoul – Hàn Quốc vào khoảng gần USD 5 / 1 giờ, tại Busan vào khoảng USD 2.5 / 1 giờ, tại Việt Nam chỉ với 10.000 đ (chưa đến 0.5 USD) có thể đỗ xe cả buổi. Nếu tính bài toán kinh tế thì dùng thiết bị từ Hàn Quốc có vẻ kinh tế hơn và chất lượng không thua mấy so với Nhật Bản.
Tuy nhiên, việc chọn nhà cung cấp nào còn tùy thuộc kinh nghiệm, uy tín của họ, vì hiện nay có quá nhiều nhân viên của các công ty lâu đời tách ra thành lập công ty mới. Để tránh tình trạng bị làm ‘chuột bạch thí nghiệm’, các nhà đầu tư cũng không nên lựa chọn sử dụng các hệ thống vừa mới được phát minh, đang trong quá trình thử nghiệm sử dụng. Hơn nữa, khi hệ thống bị sự cố dù là nhỏ nhất thì không có xe nào có thể lấy ra khỏi hệ thống, vì thế việc lựa chọn nhà cung cấp có đại lý bảo hành ủy quyền sẵn tại Việt Nam là cần thiết.
6. Lợi thế của Công ty NMC :
– Công ty NMC là Công ty chuyên ngành thiết bị nâng với trên 20 năm kinh nghiệm, Công ty NMC đã có hợp đồng chuyển giao công nghệ sản xuất, lắp đặt và bảo trì hệ thống xếp xe tự động từ các đối tác Hàn Quốc (SAMJUNG TECH) và Nhật Bản (IHI)
7. Lợi ích của việc sử dụng hệ thống đỗ xe tư động :
7.1. Tiết kiệm quỹ đất: do đặc tính quỹ đất hạn hẹp, nhà đầu tư không thể có thêm diện tích cho việc đỗ xe nên trong trường hợp này, việc sử dụng hệ thống đỗ xe tự động là lựa chọn tối ưu.
7.2. Tiết kiệm chi phí đầu tư:
– Việc tăng số lượng sẽ đỗ được mà không cần tăng diện tích đất sẽ giúp tiết kiệm chi phí đầu tư mua đất.
– Việc sử dụng hệ thống xếp xe tự động sẽ giúp giảm bớt diện tích sàn xây dựng so với loại hệ thống tự lái, giảm bớt diện tích đào ngầm, do đó tiết kiệm chi phí xây dựng
7.3. Hỗ trợ giải pháp thi công: tại một số khu vực có nền đất yếu thì việc thi công đào ngầm sâu để có đủ tầng cho xe tự lái là rất khó khăn và tốn kém. Do đó, việc lựa chọn áp dụng hệ thống đỗ xe tự động sẽ giúp giảm chiều sâu tầng hầm phải đào.
7.4. Tiết kiệm năng lượng: người lái xe không cần phải lái xe vòng quanh bãi đỗ xe để tìm chỗ đỗ, do đó sẽ tiết kiệm được chi phí xăng dầu.
7.5. Giảm thiểu ô nhiễm môi trường: trong khí thải xe cơ giới còn có các thành phần gây hiệu ứng nhà kính như carbon dioxit (CO2), metan (CH4) và N2O, do trong tầng hầm xếp xe tự động thì xe không vận hành mà chỉ có thiết bị vận hành nên không có khí thải xe.
7.6. Bảo vệ sức khỏe cho lái xe & điều hành bãi xe:
– Do các tầng hầm giữ xe có không gian kín, nếu không có hệ thống thông gió, hút khí tốt sẽ là nơi chứa rất nhiều khí độc hại từ các loại xe thải ra, tích tụ tại đây và gây hại cho sức khỏe con người.
– Các loại xe cơ giới nói chung, mô tô, xe máy nói riêng, sử dụng nhiên liệu hóa thạch nên thải ra các thành phần trực tiếp gây ô nhiễm không khí hoặc kết hợp để tạo thành các chất ô nhiễm thứ cấp ảnh hưởng có hại đến sức khỏe con người, bao gồm: chì (Pb) và các phụ gia khác có trong nhiên liệu như benzen, toluene, xylene…; bụi hạt lơ lửng, carbon monoxit (CO), hydro carbon (HC), lưu huỳnh dioxit (SO2), các oxit nitơ (NO và NO2), ozon…Riêng khí CO, nếu tích tụ lâu dài với nồng độ cao, có thể khiến người hít phải bị choáng váng, nhức đầu, máu khó lưu thông lên não, nguy hiểm hơn có thể gây ngất xỉu tại chỗ.
– Do thiếu thông thoáng nên tại tầng hầm của các tòa cao ốc, lượng khí radon xuất hiện tương đối đáng kể. Radon là một loại khí không mùi, không vị và không nhìn thấy được, sinh ra từ sự phân rã phóng xạ của uran, có tính trơ về hóa học, thoát qua các vết rạn và lỗ trống rất nhỏ trong vật chất rồi khuếch tán vào không khí và từ đó chúng ta có thể hít phải. Theo số liệu của Hiệp hội Ung thư Mỹ, hằng năm, tại nước này có khoảng 20.000 cái chết do ung thư phổi có liên quan đến chiếu xạ radon.
Trong bãi xe dùng hệ thống xếp xe tự động thì hoàn toàn không có người mà chỉ có máy móc vận hành nên con người có thể tránh được các loại khí độc hai nói trên.
